Roemenen en Bulgaren: wees welkom

Per 1 januari zijn Roemenen en Bulgaren welkom op de Nederlandse arbeidsmarkt. Nou ja, ‘welkom’. Uit een peiling van Maurice de Hond blijkt dat acht op de tien Nederlanders de grens voor de Zuidoost-Europeanen liever dichthoudt. ‘Nederland keert zich massaal tegen komst Roemenen en Bulgaren‘ kopt Elsevier. Wilders paradeerde in september voor de Roemeense ambassade met een bord voor zijn kop waarmee hij in dikke zwarte letters Roemenen de toegang tot zijn Nederland ontzegt. Want: ‘Nederland zit niet te wachten op Roemenen,’ spreekt hij, ook namens de overige twintig procent. Het antwoord: Roemenen zitten ook niet te wachten op Nederland.

Opoffering
Emigreren is geen hobby. De Nederlanders voeren in de jaren vijftig niet met gevaar voor eigen leven naar de overzijde van de oceaan omdat zij zin hadden in een avontuurtje, maar omdat hen het bestaan in Nederland om politieke of economische redenen onmogelijk was gemaakt. Om diezelfde redenen loopt Roemenië al jaren leeg. Voor 1989 verdiende het volk een rode cent. Gelijkheid, maar geen blijheid. Na de val van het IJzeren Gordijn is Roemenië in de ijzeren greep van oud-communisten en ex-agenten van de geheime dienst gebleven, die zichzelf en elkaar door allerlei constructies verrijken. Er is weinig veranderd.

Velen zijn het zat. Stratenmakers, kindermeisjes, schilders, maar ook tandartsen en doktoren; mensen die geen keuze hebben of die niet voor honderdzeventig euro per maand willen werken als ze elders het tiendubbele kunnen verdienen.

Hun roots, hun wortels trekken aan hen vanuit het thuisland. Er ontstaan scheurtjes. Het nieuwe land voelt nooit als thuis, met die andere taal, met dat volk waarvan je weet dat het niet het jouwe is, maar als je even teruggaat naar het oude land, voelt het als vakantie. Thuis is het niet meer. Niet veel later knappen de wortels en ben je los. Weinig doet zo’n pijn als het ontberen van een thuis. Emigreren is een opoffering.

Naar schatting zijn er nu zeker twee miljoen Roemenen naar cultureel aanverwante landen als Italië, Spanje en Frankrijk getrokken. Landen die last hebben van de crisis. Italianen en Spanjaarden trekken naar het noorden van Europa en in hun kielzog volgen de Roemenen, en de Bulgaren. In Duitsland zijn er de afgelopen drie jaar meer dan 400.000 Roemenen en Bulgaren neergestreken. Nederland is bang voor gelijksoortige cijfers. Behalve die overige twintig procent van Maurice de Hond, die kan niet wachten op de goedkope krachten die voor weinig geld heel veel werk leveren.

Problemen
Daar openbaart zich het ware probleem. De Roemenen en Bulgaren die zich opofferen om voor het achtergebleven thuisfront te zorgen en naar het Westen trekken, worden hier geconfronteerd met schijnconstructies en uitbuiting. Ze worden met zijn allen in een vunzig kamertje gegooid en worden gedwongen om lange uren te maken voor weinig geld. Weinig geld: genoeg om een reis van vijftienhonderd kilometer te rechtvaardigen, maar wel zo weinig dat een Nederlander er zijn neus voor ophaalt. Als het werk erop zit, gaan ze uitgeput naar het krappe huis, eten ze wat, kletsen ze met de medebewoners die dienen als surrogaatgezin, slapen ze wat en gaan ze weer aan het werk. Een keiharde opoffering.

Als koning der populisten stipt Wilders ook de te verwachten vloedgolf van criminaliteit aan. ‘Van kunstroven tot omaatjes die zijn overvallen tot en met het skimmen.’ Korte samenvatting: Roemenen en Bulgaren verstaan hun vak. De PVV-voerman noemt echter bezigheden waar geen werkvergunning voor nodig is. Voor Roemeense, Bulgaarse en Roma bendes zijn de grenzen allang geopend. Dat is de discussie nu niet.

De regels
Eigenlijk had de aangezwengelde discussie over de openende arbeidsmarkt op voorhand weinig zin, omdat Europese afspraken Nederland weinig kans boden om Bulgaren en Roemenen de toegang te ontzeggen. Het kan beter gaan over het aanscherpen van regels, zodat alleen lieden die hongerig zijn naar werk naar Nederland komen en geen mensen hongerig naar een uitkering. Laten we het erover hebben hoe we nare contracten, legkipkamers en arbeidsdwang die riekt naar slavernij kunnen voorkomen. Dat moet het debat zijn.

Er zijn veel meer Polen in Nederland gekomen dan verwacht. Zo zullen er ook arme Roemenen, Roma, Bulgaren en Turkse Bulgaren naar Nederland trekken. Sommigen daarvan zullen blijven in dit land dat de laatste jaren onder donkere wolken van negativiteit ligt, maar daaronder prachtig en uniek is.

We zitten in Europa en zijn akkoord gegaan met de spelregels die daarbij horen. Europees commissaris Viviane Reding helpt ons die herinneren: ‘Vrij verkeer van kapitaal, goederen, diensten en personen’.

Eigenlijk zijn deze regels zo slecht nog niet. Wij worden er rijker van en zij ook. Hoe sneller hoe beter. Alleen Europa kan Roemenië en Bulgarije (en de overige ‘MOE-landen’) uit het diepe dal trekken waar de communisten hen hebben gedumpt en achtergelaten. Daarna kunnen de Roemenen, Bulgaren en ook de Polen terug naar huis, voordat hun wortels afgescheurd zijn.

Als straks dan alle donkere wolken boven heel Europa weggetrokken zijn, blijft er een hartverwarmend continent over. Dat is het doel.

Dit stuk is eerder gepubliceerd door De Volkskrant.